quarta-feira, 13 de abril de 2011

Estanislau Aleixo: Ana Pesoa “Inosente”, Maske nia hatama Kazu Jose Luis, Kumpri Pedidu Justisa

Kuarta, 13 Abril 2011 - 16:18:11 OTL


Posting Husi : Josefa Parada



FOTO STL/ANTONIO DASIPARU
Deputy Primeiru Ministru Jose Luis Guterres,akompaina husi Embaxador Timor Leste ba Thailandia, Joao Camara (klaran) hakoak malu ho eis komandante Falintil Antonio da Costa, Segunda 11/4 wainhira tuir julgamentu iha Tribunal Distrital Dili konaba akuzasaun husi Ministeriu Publiku ba nia (jose Luis) tanba deskonfia transfere osan governu nian ba nia kaben.
DILI-Deputadu bankada Fretilin iha Parlamentu Nasional, konsidera Prokurador Jeral Republika (PGR) Ana Pesoa Pinto,“inosente” husi kaju Vice Primeiru Ministru, Jose Luis Guterres. Basaa prosesu investigasaun kazu nee hahu antes Ana Pessoa asume kargu hanesan PGR.

“Hau hanoin kazu nee laiha tendensia politik, nebeliga ho Prokuradora Ana Pessoa, tanba hetan rekomendasaun husi husi PM Xanana atu asume kargu nee, prosesu julgamentu ka kazu nee lao tiha ona,” Membru Parlamentu Nasional Bankada Fretilin Estanislau da Silva Aleixo, kasu lia hirak nee ba jornalista hafoin sorumotu ho PR Horta iha palasio prezidensia, Aitarak laran, Tersa (12/4).
Eis Primeiru Ministru Terseiru governu konstitusional nee fo apoiu ba PGR Ana Pessoa atu halao ho nia knar ho aten brani no matenek nain, tuir Lei no Konstituisaun. Tanba nee nia fiar Ana Pesoa sei la halo arbiru.

Estanislau informa mos katak nia laiha koinesementu ba nomeasaun Ana Maria Varela hanesan Konseleira TL ba Nova Yorke, maske iha mumentu ne’e ba hanesan Primeiru Ministru.

Kazu VPM Jose Luis nia sai polemika bo’ot iha deputadu bloku AMP no konsidera kazu iha tendensia Politika nebe involve Ana Pesoa hanesan Prokuradora Jeral republika. Maske investigasaun kazu nee
Halao husi Provedor Direitu Humanus no Justisa (PDHJ) nebelidera husi Sebastião Diaz Ximenes.
“Hau Rasik mos Provedor bolu ba Investiga, hanesan mos ho eis Vice Ministra Negosio Estranjeiru Adalgisa Magno. Provedor husu hau kona ba Kazu ne’e, hau dehan hau la hatene. Enkuantu labele dehan iha Tendensia Politika tanba Ana Pessoa ne’e ema Fretilin nian, ne’e lalos, tanba momentu ne’e antes Ana sai Prokuradora, investigasaaun ba kazu ne’e halao tiha ona,” komenta Estanislau.

Prokuradora Ana Pessoa tuir Estanislao halao tuir prosedementu nebe lao ona iha tribunal tribunal, katak prosesu investigasaun lao no prontu haruka ba Tribunal, tenke julga iha Tribunal.
Hanesan kazu MNE Jacarias nian, bainhira Tribunal haree kazu nee laiha evidensia forte, nia prosesu tribunal suspende, maibe iha kazu Jose Luis Guterres nian diferente, Tribunal marka julga, signifika iha evidensia forte nebe presiza justifika iha tribunal liu husi julgamentu. “Hau la autoriza, maibe PR Ramos Horta ne’ebe momentu ne’e hanesan PM konvida nia ba tuur iha ne’eba atu tranferensia osan ne’e oin seluk. Enkuantu PM delega komptensia atu halo knar, maibe tenki tuir Lei,” tenik Estanislau.

Eis PM informa mos katak Jose Luis hanesan membru governu iha kompetensia atu tranfere osan ba membru governu sira seluk, maibetenke tuir lei. Nee la presiza hafuhu husi PM. “Hanesan mos uluk hau hanesan Ministru Agrikultura, halao hau nia knar, buat ne’ebe sala iha Ministeriu Agrikultura, hau mak responsabiliza laos PM Alkatiri maka responsabiliza ka Jose Luis maka responsabiliza,” argumenta Estanislau.

Hatan kona nomeasaun ba Ana Maria Varela ne’ebe laos Nasionalidade Timorense sai Konsileira ba Embaixador TL ba Nova Yorke, Estanislau hatete nomeiasaun iha nia prosedementus, nunee mos konsileira ne’e la efetiva hanesan Funsionariu MNE. “Uluk ita iha Embaixador Honorariu ne’e la efetivu, nia titulu honorifiku, ne’e oin seluk, Funsiunariu Ministeriu Negosiu Estranjeiru ne’e oinseluk lahanesa. Ita iha titulu Honorifiku embaixador Honorariu katak ita iha konsul Honorariu ne’ebe deit laos efetivu, tanba iha implikasaun ba orsamentu,” tenik Estanislau.

Entretantu Prezidenti Republika Jose Ramos Horta konsidera kazu Jose Luis nian kazu Politika Humanitaria ne’ebe tama ona iha Tribunal nia kompetensia atu prosesu. “Hau koalia dala barak ona, dala ha’at ka dala lima ona, ba hau kestaun ne’e kestaun Politika, kestaun humanitaria ida, iha ona Tribunal, ne’eduni hau labele komenta tan,” hatete Horta.Xefi Estadu hatutan bainhira kazu nee sei iha Prokuradoria Jeral Republika nia liman, nia bele komenta no nudar testamuña, mas bainhira tama ona iha Tribunal, hein desizaun tribunal nian.

Iha parte seluk Depotadu Aderito Hugo da Costa, bankada CNRT, hatete tuir regras rezulusaun nebe PN hasai uza tipu rezulusaun atu espresa sira nia lamentasoens, tanba haree ba praktika aktus-aktus balu iha Ministeriu Publiku (MP) hatudu sinal politizasaun, liu-liu prosesamentu kazu VPM Jose Luis Guterres nian.
Liafuan hanesan hato’o husi Akademik UNTL, Marcelino Correia. Tuir nia kazu VPM Jose Luis nian maske Kazu Politika, maibe atu sala ka lae tenke hatan iha Tribunal. “Hau espera ba oin justisa iha ita nia rain ida ne’e sei forte liu, ita haree agora komesa hatudu dadaun katak ema se se deit tantu, ita nia nai Ulun sira komesa kumpri ona pedidu prosesu justisa,”tenik Marcelino.

Kumpri Pedidu Trubunal

Tribunal Distrital Dili, segunda (11/4) lansa primeira julgamentu ba kazu Vise PM Jose Luis Guterres ho deskunfia transfere osan hamutuk U$ 1.700 mil ba nian kaben la tuir prosesmentu legal. Ho akuzasaun nee VPM Jose Luis Guteres, komete krimi hariku aan ho osan povu nian, kontra lei kodigu Penal TL artigu 301 ho 302.

Julgamentu kazu VPM Jose Luis nian ho numeru prosesu 266/2010 nee, prezidi husi juiz koletivu Joao Ribeiro lee karta akuzasaun Prokurador nian. Iha karta nee menstiona orsamentu bens servisu nian nebe uza la prense kriteria. Iha momentu neba tenta dada osamentu nee hodi responde ba salariu nebee tama iha konta ho montante nebee konstan iha aktus depaisu.

Vice Ministra Negosiu estranjeiru Adelgisa Magno,iha 2006, no arguidu iha momentu nudar Embaixador TL ba Nasaun Unidas iha Nova Yorke. Iha momentu neba argida Ana Maria Valeiro, simu atu manten nian posizaun ho salariu U$ 2.600, maibe ikus mai disidi rasik husi arguidu Jose Luis, antes asumi kargu hanesan Ministru Negosiu Estranjeiru.

Bainhira halao nia funsaun ho kualidade hanesan Ministeru Negosiu Estranjeiru iha 26 Julio 2006, nomea nia sposa Ana maria Morais Valero nudar komisaun permanente TL ba Nasaun Unidas Nove Yorke.
Iha julgamentu Vise Primeiru Ministru Jose Luis Guterres, konsidera akuzasaun Ministeriu Publiku (MP) nian laiha fundamentu, relasiona ho transferensia osan ba nia kaben Ana Maria Varela, bainhira sei asume kargu hanesan Embaixador Timor Leste ba ONU.

“Hau bele dehan ba ita boot sira akuzasaun sira iha tribunal ohin loron, laiha fundamentu, tanba ne’e hau hakarak apelu deit ba politiku nain sira tomak atu halo politik lolos tuir lei no lalika duun matak ema,” VPM Jose Luis, kasu lia hirak nee Jornalista bainhira ramata prosesu julgamentu iha Tribunal Distrital Dili.
VPM Jose Luis hetan akuzasaun ba iha kazu deskonfia transfere osan ba nia kaben bainhira asume kargu hanesan embaixador TL iha Nova Iorke. Maibe akuzasaun hirak nee iha tendensia politik hatun malu nian.

Nunee VPM hetan ona autorizasaun husi PM hodi tuir prosesu julgamentu iha tribunal.VPM Jose Luis konsidera julgamentu lao diak tebes no iha nasaun nebe opta konseitu Demokratsia hanesan Timor Leste, justisa parte ida husi sistem demokrasia, needuni ema tomak iha nasaun nee tenke hakruk ba lei no mos hakruk ba konstitusaun. “Hau ho responsabilidade tomak, hau simu desizaun husi Parlamentu Nasional nebe autoriza no suspende hau atu mai responde iha tribunal, hau mai hanesan sidadaun normal hodi responde akuzasaun ministeriu publiku nian ba hau,” dehan Jose.

Akuzasaun hariku aan ho osan U$ 1.700 ho selu renda da casa (uma aluga) iha Nova Iorke, tuir VPM nee la los basaa aluga uma iha sidade boot hanesan Nova Ioker karun tebes, apartementu ida ho kuartu rua iha Estadu Unidos Amerika kuaze U$ 5 mil kada fulan.Tuir Lei internasional akresenta Jose Luis, praktika ministerius uluk nian too ohin loron aseita katak ema bele estranjeiru, bele nomea ba iha funsaun konsileiru tenke lao hela.

Iha fatin hanesan Prokurador Aderito Timan hatudu asinatura kopiadu arguidu nian ba juiz no Defensor arguidu Jose Luis Guteres nebe akompania prosesu julgamentu nee. Atu nune Arguidu Jose Luis Guterres hodi responde ba Prokurador, maibee argidu mos nafatin lahatene ho asinatura sira nee.

Tuir observasaun diariu nee nota katak iha julgamentu nee lao normal, laiha asaun ruma hodi impede prosesu julgamentu nebe akompania husi Komandante das Falintil Mauhunu (Bukar), kordinador CPD-RDTL Antonio Aitahan Matak, ho Deputadu Natalino dos Santos ho Bevinda Catarina husi bankada CNRT. alm/jin

Sem comentários:

Enviar um comentário